Pangambatan (1940 – 1947): Kuasa ni Jesus Itongah-tongah ni Hagolapan

Pangambatan: Ianan ni Buei Kepentingan?

Ronsi na pindah ahu mangidangi hun Pangambatan, lang pala tangkas hubotoh sonaha posisi pakon penting ni huta on i Toba, Simalungun, Karo, Aceh ronsi hu luar negeri. Sonai kaitan ni hubani penjajahan Bolanda panorang ai. Nahubotoh pitah sonaha gogoh ni kuasa ni hagolapan marnbahen sidea sompat mahol tumang manjalo Ambilan na Madear pakon Pendidikan ampa kejam ni tentera Bolanda marmo rang huta ai bani tahun 1946-1947.

Tapi dob manangar piga piga hatorangan domu hubani sejarah, hupadomu hubani situasi ampa keadaan bani tahun 1940-1947 gabe tubuh sungkun-sungkun ibagas uhurhu:

  • Atap adong do pengaruhni ai marnbahen sonai doras ni tantangan humbani hagolapan (hadatuon/hasaparion) panorang ai i huta Pangambatan termasuk na ialarni hanami sandiri?
  • Atap ai do homa mambahen ase sonai doras ni penyerangan ni tentera Bolanda tahun 1946-1947 ronsi adong na korban anjaha haganup mangungsi panorang ai.

Halani dob na padomu pakon piga piga hatorangan ampa catatan sejarah, daoh sebelum penjajahan Belanda (secara langsung) masuk hu daerah on, huta Pangambatan domma marupahon huta na penting janah terkenal i Karo, Toba, Simalungun, Aceh bahkan ronsi pedagang luar negeri: Malaka pakon pedagang pedagang Arab, Cina, pnl. Hansa keterkenalan ai lang umum. Pitah i kalangan atas hansa. Ai ma kalangan raja raja, na bayak, pedagang. Tapi berpengaruh tumang bani keadaan ampa situasi politik sonai ronsi perdagangan asing i Sumatera bagian utara khususni.

Anggo napadomu pakon na isobut Dr.WB. Sijabat bani bukuni “Ahu Sisingamangaraja”, ra berkaitan do ai bani posisini Tongging. Paima tahun 1800 Tongging domma gabe “pool” perdagangan ni jabolon hun Toba, Karo, Simalungun ampa daerah sekitami. Piga piga hal na mendukung Tongging torus gabe pool perdagangan ni jabolon, nini catatan ai :

  • Letak ni Tongging na tersendiri, aman anjaha dohor hu Bulu Awar Bulu Cina (Langkat) ianan panjualan jabolo n hu Padang, Batavia, Bengkulu, Malaka atap untuk parhorja i tambang emas i Aceh.
  • Umumni pedagang pedagang jabolon panorang ai secara umum aima halak Aceh na jarakni lang pala daoh hun Tongging.
  • Jabolon in umumni ijual (kokang, barter) pakon sinjata, huda tarlobih candu na iporluhon raja raja ampa partuanon.

Domu hubani posisi ni Tongging in ma lang tarbahen lang secara tidlak langsung Pangambatan na sangat strategis gati ipakei. Salah sada hasaksian pasal in aima songon na isobutni Dr. Joachin F. Von Brenner sanggah mangadongkon ekspedisi hun Kabanjahe hu Pangambatan ampa Tongging tahun 1886, mancatat:

Sibayak Kabanjahe manitipkon dua bungkusan candu hubani ase ipadas bani raja huta Pangambatan mamboli duct halak jabolon 1).

Age pe bani tahun 1910 1914 domma adong undang-undang pelarangan/penghapusan perbudakan, tapi bani praktekni mahol tumang do anggo pelarangan perdagangan ai terlaksana janah salpu anggo i Tongging sekitarni. Halani kebutuhan candu, sinjata torus do lambin maningkat na mamorluhon baik i Samosir, Toba, Karo, Simalungun, pnl. Candu pakon sinjata ai buei roh ni humbani pedagang luar, termasuk penjajah untuk kebutuhan ni Raia-raia, pnl.

Sadalan hubani na isobut i atas in, kemungkinan besar aha na tarjadi i Pangambatan ibagas proses padaskon Ambilan na Madear sonai na masa panorang Agressi I (tahun 1946/47), hinaotik ni dong kaitanni pakon keadaan in. Tantangan ai umumni roh humbani pihak penguasa na gati mamakei datu menghasut rakyat ulang ra manjalo pangajaran ni Guru ampa Hakristenon. Sonai bani Agressi I, salah sada dalan ni Bolanda mambatasi pemasukan senjata dompak Toba marhitei partiga-tiga jabolon aima marhitei na manguasai Tongging sekitarni. Tapi ganupan on sekedar asumsi ope, na marnbutuhkon penilitian lobih bagas.

1). Sijabat WB, Dr, Prof. : “Ahu Sisingamangaraja”, Penerbit Sinar  Harapan,1982 Jakarta, hal 88-94

>>Pindah Mangidangi hu Pangambatan